Kolbuszowa

Adam Franciszek Augustynowicz - (ur. 1896 - zm.1969) w znaczący sposób przyczynił się do rozwoju kinematografii; po ukończeniu studiów prawniczych i filologicznych oraz studiów filmowych w Hollywood był szefem Centralnego Urzędu Filmowego przy Sztabie Generalnym WP. Był reżyserem wielu filmów krótkometrażowych, a także redaktorem naczelnym czasopism „Film Polski”, „Czaty”, „Reporter Polski” i „Nowa Polska”. 

Ppor. Jan Babiuch - urodził się 10.10.1915 r. w Cmolasie (ówczesne województwo lwowskie). Jego rodzicami byli Michał Babiuch i Honorata Staszałek. Po ukończeniu szkoły powszechnej, w latach 1930-1935, uczył się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Tarnowie, gdzie w 1935 r. zdał egzamin dojrzałości i został nauczycielem szkół powszechnych. 28 września 1938 r. jako żołnierz służby czynnej rozpoczął szkolenie na Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 19. pułku piechoty we Lwowie. 20 lipca 1939 r. ukończył Kurs Podchorążych Rezrewy i otrzymał awans na kaprala oraz tytuł podchorążego rezerwy. Następnie mianowano go na zastępcę plutonu 5. kompanii strzeleckiej w 53. pułku piechoty. 23 września 1939 r. został internowany na Węgrzech. W dalszej kolejności wcielono go do Brygady Strzelców Karpackich. Zginął 17 maja 1944 r. w bitwie o Monte Cassino. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. 

Józef Batory - (ur.1914 - zm. 1951) kapitan Wojska Polskiego, żołnierz ZWZ-AK, szef łączności zewnętrznej IV ZG Zrzeszenia Wolności i Niezawisłość. Aresztowany przez UB 2 grudnia 1947 r. Brutalne śledztwo trwało 3 lata i było prowadzone pod bezpośrednim nadzorem NKWD. 14 października 1950 został skazany na 2-krotną kare śmierci. Został rozstrzelany 1 marca 1951r. w więzieniu mokotowskim.

Ks. Stanisław Bąk - duszpasterz aktywnie biorący udział  w pracach konspiracyjnych Polskiego Państwa Podziemnego. W 1941r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej i został mianowany kapelanem Placówki Armii Krajowej „Sosna I” oraz Skarbnikiem Obwodu AK Kolbuszowa. Ponadto trudził się przy budowie i wyposażeniu kościoła w parafii Mazury.

Jan Pasek Błotnicki - właściciel dóbr w Dzikowcu od 1833r., członek Rady Powiatowej w Kolbuszowej, z jego inicjatywy wybudowano nowy, do dziś stojący kościół pod wezwaniem św. Mikołaja w Dzikowcu.

Wojciech Borowiusz -  (ur. 1572 - zm. 1646) pochodzący z Cmolasu ksiądz, któremu według podań objawił się Jezus Chrystus. Był profesorem i dziekanem, a następnie rektorem Wszechnicy Jagiellońskiej. Później jako kanonik i proboszcz kolegiaty św. Floriana na krakowskim kleparzu ufundował w Cmolasie szpital dla ubogich wraz z kościółkiem szpitalnym, który dziś jest jednym z najcenniejszym zabytków w tym regionie.

Bogusław Butrymowicz - (ur. 1872- zm. 1965) poeta, tłumacz i historyk literatury, który po studiach w Wiedniu i Krakowie sławę zyskał za przekłady Arystofanesa, Eurypidesa i Schillera.

Janek Bytnar - urodzony 6 maja 1921 w Kolbuszowej, harcmistrz, podporucznik AK, w marcu 1941r. wstąpił do Szarych Szeregów. Zasłynął jako inicjator i wykonawca wielu akcji małego sabotażu organizacji „Wawer”. Został aresztowany 22 marca 1943 roku przez Gestapo. Podczas przesłuchania był okrutnie torturowany. Grupy szturmowe odbiły go cztery dni później podczas sławetnej akcji pod Arsenałem. Mimo to w wyniku odniesionych obrażeń podczas przesłuchania, Janek Bytnar zmarł  30 marca 1943 roku w Warszawie. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. 26 września 2009 roku został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

St. szer. Jan Chmielowiec - urodził się 17 listopada 1901 r. w Kolbuszowej Górnej. Jego rodzicami byli Tomasz i Wiktoria z domu Gorzelana. W 1920 r. znalazł się w Armii Polskiej, która stawiała dzielny opór bolszewickiej nawale zdążającej w kierunku Warszawy. We wrześniu 1941 r. znalazł się w szeragach tworzonego pod dowództwem gen. Władysława Andersa Wojska Polskiego. Za swoją ofiarną służbę na rzecz Ojczyzny został odznaczony m.in.: Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino, Gwiazdą za Wojnę 1939-1945 oraz Medalem Wojska Polskiego. Zmarł 7.11.1981 r.

Jan Czekanowski - (ur. 1882 - zm. 1965) podróżnik, antropolog, etnolog, statystyk, demograf. Przebywając w Cmolasie prowadził tajne nauczanie, a po wojnie uczył w kolbuszowskim gimnazjum.

Jan Dostych - (ur. 1894 - zm.1963) działacz Związku strzeleckiego, żołnierz Legionów, współzałożyciel Koła inwalidów Wojennych RP w Rzeszowie, prezes Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, prezes Zarządu Powiatowego Obozu Zjednoczenia Narodowego w powiecie kolbuszowskim, poseł na Sejm z okręgu rzeszowskiego, w okresie okupacji działacz ZWK-AK, a po wojnie prezes Okręgowego Związku Inwalidów Wojennych.

Frankiewicz Józef - ps. „Marcin”, „Wapień”, Korzeń” (8 II 1914, Trzciana pow. Rzeszów – 13 II 1994, Bytów), absolwent I Gimnazjum (1933), prawnik, aplikant Sądu Grodzkiego w Rzeszowie, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz SZP, ZWZ, AK – w akcji „Burza” dowodził jednym z oddziałów AK Zgrupowania Rzeszów – Miasto, działacz NIE, DSZ i WiN – kierował Radą WiN Rzeszów, nadzorując budowę siatki powiatowej (1945–46), kierownik kolbuszowskiej Rady WiN (1946).

Julian Maciej Goslar - (ur. 1820- 1852) galicyjski działacz polityczny, brał udział w przygotowaniach do powstania nar. 1846 w Galicji, uczestnik Wiosny Ludów w Galicji i Wiedniu 1848, później w konspiracji galicyjskiej, 1851 aresztowany, stracony w Wiedniu.

Jan Hupka - (ur. ok. 1840) polski doktor prawa, ostatni właściciel Niwisk, który w latach 1898-1914 był posłem na Sejm Krajowy z obwodu Tarnowskiego. W roku 1914 utworzył w Kolbuszowej Powiatowy Komitet Narodowy, mający prowadzić nabór do Legionów. Za jego panowania Niwiska były zasobną i dobrze prosperującą wsią. Funkcjonowały tam bowiem: szkoła ludowa, kościół pw. Św. Mikołaja, huta szkła oraz cegielnia.

Inż. Michał Hrycyszyn – dzięki jego zabiegom doprowadzono do przeprowadzenia linii kolejowej przez Kolbuszową.

Mieczysław Jastrun - (ur. 1903 - zm.1983) polski poeta, który w latach 1928 - 1929 pracował jako nauczyciel języka polskiego i propedeutyki filozofii w prywatnym gimnazjum w Kolbuszowej.

Tadeusz Sylwester Jęczmieniowski – (1901 – 1982), pochodzi z Kolbuszowej, malarz.

Stanisław Aleksander Kocańca - profesor Wojskowej Akademii Technicznej, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

Jędrzej Konaszewski - sołtys wsi Lipnica, który  w roku 1566 ulokował nad rzeką Olszynką wieś o nazwie Wola Dzikowiec. Ponadto dzięki jego staraniom wybudowano pierwszy kościół w tamtejszej parafii. Przetrwał on do 1814 roku, później zaś wybudowano nowy, istniejący do dnia dzisiejszego kościół pod wezwaniem św. Mikołaja.

Kardynał Adam Kozłowiecki -  (ur. 1911 - zm. 2007) urodzony w Hucie Komorowskiej jezuita jeden z najstarszych misjonarzy (61 lat na misjach). Po wojnie wyjechał do Zambii i tam pozostał do końca swojego życia . wniósł wielki wkład do rozwoju Kościoła w Afryce, walczył z rasizmem oraz popierał dążenia niepodległościowe narodu zambijskiego. Polskę odwiedzał kilkakrotnie m.in. z okazji podróży apostolskich Jana Pawła II do naszego kraju. Zmarł 28.09.2007 roku w Lusace.

Stanisław Krzaklewski - (ur. 1910 - zm.1974) jego praca społeczna koncentrowała się głównie na polu organizowała służby zdrowia w całym powiecie kolbuszowskim. Ponadto organizował konsultacje zawodowe dla kierowników punktów felczerskich. W dużej mierze z jego inicjatywy powstał w Kolbuszowej szpital, którego był wieloletnim dyrektorem.

Wojciech Lis - (ur. 1913 - zm. 1948) dowódca oddziału partyzanckiego walczącego przeciwko Niemcom i Sowietom w Puszczy Sandomierskiej. Pod jego dowództwem przeprowadzono około 200 akcji komunistom i Armii Czerwonej. Został zamordowany na rozkaz UB 31 stycznia 1948 roku.

Józef Karol Lubomirski - (ur.1583 - zm.1649) za jego czasów Kolbuszowa zyskała status miasta. W 1690 roku wydała przywilej ustanawiający w Kolbuszowej doroczne jarmarki i cotygodniowe targi. Lubomirski żywo interesował się gospodarczą sytuacją swoich posiadłości, dbał o ich rozwój.

Stanisław Lubomirski - (ur.1583 - zm.1649) wojewoda krakowski, z którego inicjatywy w 1642 roku w Kolbuszowej rozpoczęto budowę rezydencji rodowej Lubomirskich, słynnego niegdyś pałacu kolbuszowskiego.

Antoni Wincenty Mańkowski - (ur. 1837 -  zm. 1898) pochodzący z Zarębek znany drukarz lwowski, działacz PPS-D w Galicji i redaktor  „Robotnika”.

Stanisław Mazan – (ur. 1940 - zm. 2008). Całe swoje życie związał z regionem kolbuszowskim. Z jego inicjatywy w gminie rozpoczęto szereg inwestycji, m.in. wybudowano szkołę podstawową, przedszkole, ośrodek zdrowia, budynek Urzędu Gminy  w Cmolasie. Z ramienia klubu, jako wiceprzewodniczący Nadzwyczajnej Komisji ds. Samorządu Terytorialnego, brał aktywny udział w opracowaniu i uchwaleniu ustawy o samorządzie gminnym. W ZSL, później w PSL, pełnił szereg funkcji. Z rekomendacji PSL był kandydatem w kolejnych wyborach parlamentarnych i samorządowych. Zmarł w 2008 roku.

Zygmunt Nowakowski - (ur. 1891 -  zm.1963) wybitny powieściopisarz, felietonista i reżyser. Wszystkie swoje największe utwory napisał w Trzęsówce. Był tam częstym gościem we dworze Róży Celiny Otowskiej. Po wybuchu wojny w 1939r.  wyemigrował do Londynu, gdzie przebywał do końca swoich dni. Nigdy nie wrócił na stałe do Polski; nie mógł pogodzić się z panującymi tu realiami i systemem politycznym.

Ks. Eugeniusz Okoń - urodzony 25 grudnia 1881 w Radomyślu nad Sanem, zm. 19 stycznia 1949 roku. Polski ksiądz, polityk i działacz ludowy, prezes Chłopskiego Stronnictwa Radykalnego (ChSR). Początkowo związany z endecją (Narodowa Demokracja), w 1911 kandydował jako jej przedstawiciel w wyborach do parlamentu wiedeńskiego. W czasie okupacji hitlerowskiej zorganizował akcję pomocy la Żydów w rodzinnym Radomyślu. Ścigany przez Niemców, od 1943 do końca wojny ukrywał się. Po zakończeniu II wojny światowej pełnił obowiązki kapłańskie na ziemiach zachodnich. 

Jan Bolesław Ożóg - (ur. 1913 - zm. 1991) polski poeta, prozaik, publicysta. Debiutował w 1935 roku w czasopiśmie Okolica Poetów. W czasie okupacji mieszkał w rodzinnej Nienadówce, współpracującz prasą konspiracyjną oraz prowadząc tajne nauczanie.

Bronisław Ignacy Pietrzyński - (ur. 1878 - zm.1951) uczestnik III powstania śląskiego, inżynier górnictwa. Pełnił funkcję m.in. naczelnika Okręgowego Urzędu Górniczego w Chorzowie czy dyrektora Rudzkiego Gwarectwa Węglowego. Po wojnie przez pewien czas pracował w Centralnym Zarządzie Przemysłu Węglowego w Katowicach.

Sap. Michał Posłuszny - urodził się w 1912 r. w Hadykówce. Jego rodzicami byli Piotr Posłuszny i Weronika z domu Jadach. Zimą 1940 r., w czasie masowej deportacji ludności został wywieziony w głąb Rosji sowieckiej. 1 listopada 1941 r. został wcielony do Polskiej Armii tworzonej przez gen. Władysława Andersa. Zginął w bitwie pod Monte Cassino. 

Ludwik Powidaj - (ur. 1830 - 1882) literat, historyk, dziennikarz i publicysta. Pod koniec lat 50 XIX wieku związał się z demokratyczno- liberalnym lwowskim środowiskiem literatów i dziennikarzy, skupionych wokół „Dziennika Literackiego”. Był również autorem kilku książek historycznych.

Ks. Ludwik Ruczka - (ur. 1814 - zm. 1897) proboszcz i pierwszy dziekan kolbuszowski, wieloletni poseł do austriackiej Rady Państwa. Jesienią 1863 roku uzyskał od władz wiedeńskich prawo interweniowania w sprawie poddanych austriackich więzionych za kordonem. Charyzmatyczna działalność księdza Ruczki trwała niemalże 10 lat. Wykazał się w niej wyjątkowym sprytem i pomysłowością, apelując do władz carskich o zwolnienie więźniów pod pretekstem niedopełnienia przez nich służby wojskowej w armii austriackiej. Mówiono o nim ”bohater w sutannie”.

Józef Rządzki „Boryna” - dowódca AK pod przewodnictwem, którego  wyzwolono ziemie kolbuszowskie spod okupacji niemieckiej.

Ks. prof. Emil Rzeszutek - (ur.1940 - zm.1997) pochodzący z Ostrów Tuszowskich duchowny katolicki, rektor seminarium duchownego „Hosianum” w Olsztynie, prepozyt kapituły kolegiackiej w Dobrym Mieście. Zajmował się m.in. prasową obsługą pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1979 roku.

Tadeusz Władysław Saloni - (ur. 1890 - zm.1962) pochodzący z Huty Komorowskiej działacz społeczny. Przewodniczył Radzie Wojewódzkiej, pełnił funkcję starosty w Pucku i Chojnicach. Po wybuchu wojny ewakuował się do Rumunii, następnie na Cypr i do Palestyny. Zmarł w RPA.

Zygmunt Samolewicz - (ur. 1842 - zm. 1898). Studiował na wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego w zakresie filologii klasycznej.  W grudniu 1875 r., został dyrektorem rzeczywistym  ośmioklasowego Gimnazjum im. Franciszka Józefa I. Opracował książki do nauczania gramatyki języka łacińskiego, uczestniczył w rozwijającym się w Galicji ruchu nauczycielskim, był sekretarzem Towarzystwa Pedagogicznego, członkiem, a później redaktorem pisma Towarzystwa „Szkoły”, gdzie  zamieszczał artykuły i recenzje dotyczące przede wszystkim szkolnictwa średniego.  Zmarł 6.11.1898r. we Lwowie, został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim.

Paweł Karol Sanguszko - (ur.1680 - zm.1750) w 1724 roku właściciel ziem kolbuszowskich. Lata jego panowania określane są mianem szczytowego okresem rozwoju miasta. Przychylając się do prośby miejscowych rzemieślników wydała przywilej cechu zbiorowego, zezwalając im według niego organizować się i sądzić. Pod patronatem Sanguszków Kolbuszowa zdobyła sławę jako jeden ze znaczących ośrodków meblarskich w kraju.

Dr Kazimierz Skowroński - (ur.1907 - zm.1974) polski działacz społeczny i kulturalny, dyrektor Gimnazjum i Liceum w Kolbuszowej w latach 1944-1947 oraz Liceum dla dorosłych w Kolbuszowej (1950-1951), nauczyciel historii i języka polskiego w technikum rolniczym w Weryni w latach 1953-1972, komendant szczepu ZHP, doktor filozofii. W okresie okupacji był żołnierzem Armii Krajowej. Organizował powojenne szkolnictwo w Kolbuszowej. Był jednym ze współorganizatorów Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przyrody i Kultury im. J. M. Goslara w Kolbuszowej. Opozycyjny poseł do Sejmu w latach 1957-1961, działał w sejmowym kole posłów katolickich "Znak". Za działalność harcerską otrzymał zaszczytny stopień "Harcerza Rzeczypospolitej". 

Zdzisław Siedmiograj – profesor kolbuszowskiego gimnazjum i liceum.

Ks. Władysław Smoleń - (ur.1914 - zm.1965) katecheta kolbuszowski, kapelan ZWZ-AK, zaangażowany w tajne nauczanie, późniejszy profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Stanisław Tarnawski - (ur. 1540 - zm.1605) pierwszy właściciel i założyciel  Niwisk. W roku 1565 osadził  tą wieś na sprawdzonych już regułach prawa niemieckiego. Ponadto ufundował parafięi kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych. W 1585r. będąc bezdzietny zapisał dobra „państwa rzemieńskiego" z Niwiskami Hieronimowi Mieleckiemu staroście sandomierskiemu i bratu swojej żony Zofii Mieleckiej, zastrzegając dożywotnie ich użytkowanie przez Zofię.

Wiktor Turek - (ur. 1910 - zm. 1963) doktor paryskiej Sorbony i adiunkt na wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza  we Lwowie. W 1940 roku został aresztowany i wywieziony w głąb Rosji. Po wojnie odbywał służbę w Organizacji Uchodźców w Palestynie i Egipcie, był także oficerem „public relations” w Polskiej armii. W 1950 roku wyemigrował do Kanady. Skończył tam studia bibliotekarskie i podjął pracę w bibliotece Uniwersity of Toronto. W 1956r. utworzył Kanadyjsko- Polski Instytut Badawczy.

Janusz Jerzy Tyszkiewicz  - hrabia, poseł żmudzki, gorący zwolennik przygotowanej, potem uchwalonej Konstytucji 3 maja, mąż Łucji Franciszki Lubomirskiej. Pierwszy z Tyszkiewiczów w Kolbuszowej.

Jerzy Tyszkiewicz - (1892- 1945) - syn Janusza, przejął dobra weryńskie po śmierci bezdzietnie zmarłego Zdzisława Tyszkiewicza. W czasie okupacji niemieckiej żołnierz AK. W 1944r. aresztowany przez UB, został wywieziony na teren ZSRR, gdzie wkrótce umarł.

Zdzisław Tyszkiewicz - (ur.1838 -  zm. 1894) poseł na Sejm Krajowy Galicyjski, deputowany do Rady Państwa w Wiedniu, a zarazem marszałek powiatu kolbuszowskiego. Wraz ze swoja małżonką zainicjował budowę kaplicy dworskiej w Weryni.

Feliks Wąsik - (ur.1926 - zm.) urodzony w Kolbuszowej Górnej wybitny klinicysta i nauczyciel wielu pokoleń lekarzy. Prof. Feliks Wąsik był inicjatorem powstania ogólnopolskiej grupy badawczej poświęconej Lymphoma. Był autorem atlasu i podręczników chorób skóry. Za pracę zawodowąi społeczną otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Zygmunt Żytkowski - (ur. 1912 - zm. 1967) przedwojenny nauczyciel języka greckiego i łacińskiego z kolbuszowskiego Prywatnego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum. Po udziale we wrześniu 1939r., w wojnie obronnej Polaków z Niemcami, podjął pracę w otwartej w Kolbuszowej Wieczorowej Szkole Zawodowej. Uznany powszechnie za specjalistę od Tajnego Nauczania podjął się go na poziomie gimnazjalnym - potem i licealnym i prowadził je do końca okupacji na ziemi kolbuszowskiej.